Sản phẩm hữu ích
Bộ phim Adolescence mở ra một cánh cửa đau đớn vào thế giới của một cậu bé lạc lối – một thiếu niên đã đi quá xa để có thể quay lại. Nhưng khoảnh khắc khiến người ta ám ảnh nhất lại không phải là hành động tội lỗi của cậu bé, mà là hình ảnh người cha, trong căn phòng trống trải, đặt con gấu bông lên giường con trai, nghẹn ngào nói:
“Bố xin lỗi, con trai. Lẽ ra bố phải làm nhiều hơn thế.”
Đó không chỉ là lời xin lỗi. Đó là tiếng khóc muộn màng của một người cha đã để mất con trai mình mà không hề hay biết. Để mất không phải vì khoảng cách vật lý, mà vì khoảng cách vô hình – khoảng cách giữa hai thế giới mà con đang sống: thế giới thực và thế giới mạng.
NHỮNG CẬU BÉ BỊ BỎ RƠI TRONG CHÍNH GIA ĐÌNH MÌNH
Là cha mẹ, chúng ta thường nghĩ rằng chỉ cần lo cơm ăn áo mặc, dạy con lễ nghĩa, bảo con học hành chăm chỉ là đủ. Nhưng có bao giờ chúng ta tự hỏi:
Mình có thực sự hiểu con trai mình không?
Mình có biết con đang nghĩ gì, đang cảm thấy thế nào, đang gặp khó khăn gì không?
Mình có biết con mình đang làm gì trên mạng không?
Ngày nay, trẻ em lớn lên trong hai thế giới song song:
• Thế giới thực, nơi chúng ta thấy con đi học, ăn uống, nói cười.
• Thế giới mạng, nơi con đang khám phá, đang hình thành tư duy, đang bị ảnh hưởng – mà cha mẹ không hề hay biết.
Những cậu bé như Jamie trong Adolescence không lạc lối trong một đêm. Các em lạc lối từng ngày, từng chút một, khi những khoảng cách nhỏ bé giữa cha mẹ và con cái dần trở thành một vực thẳm.
ĐIỀU GÌ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TÂM LÝ CON CÁI CHÚNG TA?
Các nghiên cứu về tâm lý học hành vi cho thấy bé trai thường ít bộc lộ cảm xúc hơn bé gái, nhưng điều đó không có nghĩa là các em không cảm thấy tổn thương, cô đơn hay lạc lõng. Khi không tìm được sự kết nối với cha mẹ, các em sẽ tìm đến những “người thầy” khác trên mạng:
1) Những thần tượng sai lầm – Trẻ có khuynh hướng bám víu vào những kẻ “anh hùng mạng”, “kẻ Cool” những người gieo rắc các tư tưởng lệch lạc về xã hội, về tiền bạc, giàu sang, thậm chí những tư tưởng nguy hiểm như nhân vật Andrew Tate gieo rắc tư tưởng rằng “thế giới chống lại đàn ông”, rằng “phụ nữ phải phục tùng”, rằng “sức mạnh đến từ sự thống trị”. Những thông điệp này đánh trúng vào nỗi bất an của các cậu bé đang tìm kiếm danh tính của mình.
2) Thuật toán độc hại – Những video trên mạng xã hội không ngẫu nhiên xuất hiện. Trí tuệ nhân tạo không chỉ phản ánh mà còn khuếch đại những gì chúng ta xem, đặc biệt đẩy các nội dung kích thích cảm xúc mạnh: giận dữ, hận thù, bạo lực. Một cậu bé 13 tuổi nhấp vào một video “đàn ông phải mạnh mẽ”, và chỉ sau vài tuần, cậu bé đã chìm trong một thế giới của cực đoan và thù hận.
3) Sự cô lập vô hình – Khi cảm thấy không ai hiểu mình, các bé trai dần rút lui khỏi gia đình. Các em có thể ngồi cùng bàn ăn với cha mẹ, nhưng tâm trí lại đang lạc ở một nơi nào đó xa xôi – một nơi mà cha mẹ không thể chạm tới. Giống như Jamie, những đứa trẻ ngày nay đang sống trong một thế giới trực tuyến mà người lớn—dù có thiện chí đến đâu—sẽ không bao giờ hiểu được, nếu họ không lắng nghe. Nghiên cứu cho thấy rằng sự tách biệt giữa các thế hệ trong thời đại số ngày càng lớn. Một nghiên cứu năm 2022 của American Psychological Association chỉ ra rằng 70% phụ huynh cảm thấy không hiểu rõ thế giới trực tuyến của con cái, trong khi 60% thanh thiếu niên cho rằng cha mẹ không thể giúp đỡ họ với các vấn đề liên quan đến mạng xã hội.
4) Tâm lý trẻ vị thành niên: Các nghiên cứu về khoa học thần kinh chỉ ra rằng não bộ của vị thành niên chưa hoàn thiện, đặc biệt là vùng vỏ não trước trán (prefrontal cortex) – khu vực kiểm soát lý trí, ra quyết định và điều chỉnh cảm xúc. Trong khi đó, hệ limbic – phần não chịu trách nhiệm về cảm xúc – lại phát triển mạnh mẽ hơn trong giai đoạn này. Sự mất cân bằng này khiến thanh thiếu niên dễ bị tác động bởi cảm xúc, hành động bốc đồng và thiếu nhận thức đầy đủ về hậu quả.
CHA MẸ CÓ THỂ LÀM GÌ TRƯỚC KHI QUÁ MUỘN?
1. Đừng Đợi Đến Khi Con Sai Mới Nói Chuyện Với Con
Nếu đợi đến khi con có vấn đề mới bắt đầu quan tâm, thì có thể đã quá muộn. Hãy trò chuyện với con mỗi ngày, không phải chỉ về điểm số hay nội quy, mà về những điều con thực sự quan tâm: game, âm nhạc, thần tượng, những lo lắng nhỏ nhất của con.
2. Biết Con Đang Làm Gì Trên Mạng – Không Phải Để Kiểm Soát, Mà Để Hiểu
Cha mẹ không cần cấm đoán con lên mạng, nhưng cần đồng hành và hướng dẫn. Hãy đặt những câu hỏi như:
• “Con thấy nội dung này thế nào?”
• “Con có nghĩ những điều họ nói là đúng không?”
• “Nếu con là một cô gái, con sẽ cảm thấy thế nào khi nghe những lời này?”
3. Cho Con Một Môi Trường Lành Mạnh Để Phát Triển
Nếu cha mẹ không giúp con xây dựng hình mẫu nam tính tích cực, con sẽ tự tìm nó trên mạng. Hãy cho con thấy rằng:
• Mạnh mẽ không có nghĩa là tàn nhẫn.
• Tử tế không có nghĩa là yếu đuối.
• Sống có trách nhiệm và yêu thương mới là bản lĩnh thực sự.
4. Hãy Là Người Đồng Hành Chứ Không Phải Người Phán Xét
Hãy tạo một không gian an toàn để con có thể chia sẻ mà không sợ bị chỉ trích. Khi con phạm sai lầm, hãy giúp con hiểu tại sao sai và làm sao để sửa sai, thay vì chỉ la mắng.
ĐỪNG ĐỂ LỜI XIN LỖI TRỞ THÀNH QUÁ MUỘN
Nếu có một bài học từ Adolescence, thì đó là: Không có gì đau đớn hơn việc nhận ra mình đã đánh mất con khi đã quá muộn.
Có thể lúc này con trai bạn vẫn đang ở trong phòng, vẫn đang ăn cơm cùng gia đình. Nhưng con đang thực sự ở đâu trong tâm trí?
Hãy ngồi xuống. Hãy trò chuyện với con. Đừng để đến một ngày, bạn phải đứng trong căn phòng trống rỗng và nói: “Bố xin lỗi, con trai. Lẽ ra bố phải làm nhiều hơn thế.”
